English version Wersja angielska strony i modernizacja zostały wykonane z funduszy/
The English version and modernization of the Web page sponsored by:
O Zakładzie
Powstanie Zakładu
Wraz ze wzrostem liczby muzułmanów-imigrantów w Europie Zachodniej w latach 70. i 80. ubiegłego wieku narastał problem integracji przybyszów ze społecznościami lokalnymi i ram prawnych, w jakich miałaby funkcjonować ich religia. W Europie Środkowej i Wschodniej muzułmanie, np. w Polsce Tatarzy, mieszkali od dawna i tamtejsze rządy, a także społeczeństwa to akceptowały. Fakt ten, niedostrzegany na Zachodzie, inspiruje naszych uczonych opisujących zjawiska związane z obecnością islamu na kontynencie europejskim.
Już w 1993 r. powstała w Instytucie Orientalistycznym UW nieformalna grupa badawcza, której członkowie, reprezentujący różne kierunki badawcze, zaczęli zajmować się muzułmanami w Europie. Wśród nich znaleźli się m.in. dr hab. Anna Parzymies (arabistyka, turkologia), dr Jolanta Sierakowska-Dyndo (iranistyka), dr hab. Marek Dziekan (arabistyka), mgr Anna Sieklucka (indologia) i mgr Mariam Abdelaal (slawistyka).
Pomysł utworzenia osobnego zakładu, ukierunkowanego na badanie tej problematyki, pochodzi od prof. dr hab. Anny Parzymies, turkologa i arabistki (wtedy pracownika Zakładu Arabistyki i Islamistyki). Pomysł ten poparła Rada Naukowa Instytutu Orientalistycznego UW i tak powstała Pracownia Islamu Europejskiego.,
W roku 1994 pracownię przekształcono w Zakład Islamu Europejskiego, jednostkę badawczą o następujących zadaniach:
- prowadzenie badań naukowych w dziedzinie historii islamu europejskiego, ruchów społeczno-politycznych muzułmanów europejskich, dziejów i teraźniejszości kontaktów chrześcijaństwa z islamem, organizacji muzułmańskiego życia religijnego w Europie oraz problemów integracji muzułmanów w państwach europejskich;
- prowadzenie zajęć poświęconych islamowi europejskiemu dla studentów Instytutu Orientalistycznego.
Pracownicy i współpracownicy
Od powstania Zakładu do wiosny 2009 r. jego kierownikiem była pomysłodawczyni, prof. dr hab. Anna Parzymies - obecnie funkcję tę pełni dr hab. Ahmed Nazmi. Działalność placówki opierała się początkowo tylko na współpracy z osobami z innych zakładów. Najbardziej zaangażowani współpracownicy wywodzili się z wspomnianego nieformalnego zespołu badawczego; byli to prof. dr hab. Marek M. Dziekan (Zakład Arabistyki i Islamistyki), prof. dr hab. Jerzy Zdanowski (PAN) i mgr Anna Sieklucka (Zakład Azji Południowej). Wkrótce jednak zakład wzbogacił się o stałych pracowników.
Od 1995 r. zostali w nim zatrudnieni (wtedy) mgr Agata Nalborczyk na stanowisku asystenta oraz mgr Georges Kass na stanowisku wykładowcy (i później lektora).
Potem współpracę z zakładem podjęli mgr Radosław Stryjewski (Zakład Arabistyki i Islamistyki - doktorant), dr Michał Łabenda (MSZ), mgr Krzysztof Strachota (Ośrodek Studiów Wschodnich) i mgr Adam Balcer (Studium Europy Wschodniej IO UW, Ośrodek Studiów Wschodnich).
W pracach Zakładu uczestniczyli i uczestniczą także doktoranci: mgr (obecnie dr) Marta Widy-Behiesse, mgr Konrad Zasztowt, mgr Ewelina Juszczak.
Działalność Zakładu
Do zadań badawczych zakładu należy: gromadzenie informacji na temat mniejszości muzułmańskich (napływowych i autochtonicznych) w krajach europejskich, analiza aspektów religijnych, historycznych, społecznych, kulturowych i językowych obecności tych mniejszości
Zainteresowania pracowników i współpracowników skupiają się zatem wokół następujących zagadnień:
- położenie geograficzne grup muzułmańskich w Europie
- historia powstania tych grup
- dane statystyczne, ludnościowe
- życie religijne i jego organizacja
- szkolnictwo religijne
- wpływy ideologiczne, ideologia polityczna
- życie kulturalne (tytuły i miejsca wydawanych czasopism, książek, usytuowanie i działalność ośrodków kulturalnych, szkolnictwo w danym języku etc.)
- problemy językowe (dwujęzyczność, asymilacja, wpływy na język ojczysty imigrantów języka kraju, w którym mieszkają etc.)
- relacje między muzułmanami a chrześcijanami.
Ponadto gromadzi się dane bibliograficzne publikacji na temat islamu w Europie w specjalnie utworzonej w tym celu bazie MS Access. Najbardziej spektakularnym owocem działań w opisanych kierunkach jest obszerna (prawie 600 stron) monografia Muzułmanie w Europie pod redakcją prof. Anny Parzymies (Warszawa 2005).
W zakładzie powstało dotąd kilkanaście prac licencjackich i magisterskich, a także trzy rozprawy doktorskie: Agaty Nalborczyk Dyglosja i bilingwizm u Arabów, Michała Łabendy Radykalne ruchy muzułmańskie na terenie Doliny Fergańskiej w latach 90. XX w. na podstawie piśmiennictwa regionu i Marty Widy-Behiesse, Twórczość Tariqa Ramadana. Kształtowanie tożsamości muzułmańskiej w Europie.
Zakład ma jedną z najstarszych (od r. 1995) witryn zakładowych na Wydziale, w której w języku polskim i angielskim umieszczone są ogólne i bieżące informacje z życia tej placówki. Znajduje się tam także spis publikacji jego pracowników i współpracowników oraz bibliografia wybranych prac polskich na temat islamu w Europie, głównie w Polsce.
Biblioteka zakładu jest księgozbiorem podręcznym i książek się nie wypożycza, niemniej jednak jest to unikalny w skali polskiej zbiór materiałów na temat mniejszości muzułmańskich w Europie. Gromadzone są tu nie tylko książki, ale i nieobecne w innych bibliotekach polskich czasopisma, jak "Journal of Muslim-Minority Affairs" czy "Islam and Christian-Muslim Relations".
tekst powstał na podstawie opracowania A.S. Nalborczyk, Zakład Islamu Europejskiego [w:] M. Popko (red.), 75 lat Instytutu Orientalistycznego, Wyd. UW, Warszawa 2007, s. 83-88.